Wprowadzenie do Triopsów

Autor: Chip Hannum (zaktualizowane przez Stuart Halliday).

Triops, czasami nazywane kiełżami, skorupikami dinozaurów lub tarczówkami, to mała grupa skorupiaków należąca do gromady Branchiopoda, występująca w czasowych zbiornikach słodkiej lub słonawej wody. Czasami są sprzedawane w zestawach przypominających ‘Sea-Monkey’ w sklepach z zabawkami, często określane jako “żywe kopalne”. Ta nazwa jest w pełni zasłużona - ta naprawdę starożytna grupa przetrwała praktycznie niezmieniona przez około trzysta milionów lat. Najstarsze skamieniałości triopsów pochodzą z karbonu paleozoiku, a najstarszym znanym żyjącym gatunkiem zwierzęcym na świecie jest europejski triops, Triops cancriformis.

Skamieniałości T. cancriformis datowane są na 200 milionów lat wstecz, do górnego triasu. Triops pływały w zbiornikach wodnych, gdy pierwsze dinozaury chodziły po Ziemi, a teraz, 65 milionów lat po tym, jak ostatni dinozaur wziął ostatni oddech, Triops wciąż tu są!

W czasie, który upłynął odkąd istnieją triops, Ziemia przeszła niezliczone zmiany. Ląd przeszedł od jednego superkontynentu, Pangei, do dzisiejszych siedmiu kontynentów. Klimaty wielokrotnie zmieniały się z gorących na zimne i z powrotem. Prawie każdy gatunek żyjący dziś wyewoluował po pojawieniu się triopsów na scenie. Tysiące innych gatunków wyewoluowało w tym czasie, rozkwitły przez chwilę i zostały doprowadzone do wyginięcia z różnych powodów.

Triops były przy tym wszystkim. Są w każdym znaczeniu tego słowa biologicznymi cudami przetrwania i adaptacji do niszy ekologicznej. Zrobiły więcej niż tylko przetrwały. Dziś triops znajdują się na każdym kontynencie z wyjątkiem Antarktydy i istnieje co najmniej 15 znanych gatunków.

Najpopularniejszym gatunkiem triopsów, który można kupić bez recepty, jest amerykański Triops longicaudatus (chociaż inne gatunki są często sprzedawane na internetowych aukcjach). To bardziej złotobarwne zwierzę, które zwykle rośnie nieco mniejsze niż Triops cancriformis i wymaga nieco cieplejszej temperatury wody do życia. Jest jednak znacznie młodsze w zapisie kopalnym. Datowane na okres kredowy-mastrycht (około 70 milionów lat).

Triops cancriformis został zaobserwowany na wolności o długości do 11 cm (4,5”) (nie licząc ogona). Ale bardziej typowe jest widzenie tego gatunku w akwarium rosnącego do 8 cm (3”) długości. Przeciętny Triops longicaudatus urośnie do 6 cm (2,5”) w akwarium.

Triops cancriformis

Triops longicaudatus

Branchiopody to prymitywny rząd skorupiaków. Nie posiadając prawdziwych skrzeli, oddychają za pomocą przypominających liście rozszerzeń na swoich nogach. Naukowcy, będąc tak oryginalnymi w tych sprawach, nazwali je od tego; branchiopod oznacza “płuco lub skrzele na nodze”. Alternatywna nazwa dla branchiopodów, phyllopods, jest równie oryginalna - oznacza “liściową nogę”. Istnieją cztery żyjące rzędy branchiopodów: Anostraca, Cladocera, Conchostroca i Notostraca. Anostracany zawierają artemia salina i liczne gatunki wróżek. Cladocerans składają się z gatunków daphnia (“pchły wodne”). Conchostracany zawierają mniej znane skorupiaki małżowe. Wreszcie, notostracany składają się z różnych gatunków kiełży, znanych jako triops. Ogólnie biolodzy grupują anostracany, conchostracany i notostracany razem jako (również oryginalnie nazwane) “duże branchiopody”.

Notostracany zawierają tylko jedną rodzinę, triopsidae, i dwa rodzaje, Lepidurus i Triops. Wszystkie triops mają wspólny plan budowy ciała, który wygląda jak krzyżówka między skałocem a wymarłymi trylobitami. Powszechnie określane jako “żywe kopalne”, ich wygląd z pewnością pasuje do tego opisu. Gatunki z obu rodzajów wyglądają bardzo podobnie, z wyjątkiem kluczowej cechy odróżniającej gatunki Lepidurus: między dwoma kolcami ogonowymi gatunki Lepidurus mają wyraźną płytkę supra analną. U gatunków Triops ta płytka jest albo nieobecna, albo bardzo zredukowana. Rozmiary różnią się w zależności od gatunku, ale żaden nie jest bardzo duży. T. cancriformis trzyma rekord rozmiaru z jednym dzikim okazem, który podobno mierzy 11 cm (prawie 4,5 cala!).

Lepidurus packardi jest przedstawiony po lewej. Zwróć uwagę na obecność płytki supra analnej między dwoma kolcami ogonowymi (znanych jako rami lub furca). L. packardi występuje tylko w niektórych obszarach Kalifornii w USA. Ograniczony do coraz bardziej kurczącego się siedliska, znajduje się na liście gatunków zagrożonych.

Triops żyją w czasowych zbiornikach wodnych (znanych również jako wiosenne, astatyczne lub efemeryczne zbiorniki), które zazwyczaj pojawiają się podczas sezonowych deszczy lub powodzi. Jako zasada, gatunki Triops mają tendencję do występowania w obszarach, gdzie cieplejsze, krótkotrwałe zbiorniki są powszechne, a gatunki Lepidurus występują tam, gdzie chłodniejsze, dłużej trwające zbiorniki są regułą. Dany zbiornik może trwać tylko kilka tygodni, zanim całkowicie wyschnie, a może minąć wiele lat, a nawet dekad, zanim woda pojawi się ponownie, jeśli opady są nieregularne. Jak stworzenie oddychające prymitywnymi skrzelami jest w stanie przetrwać te warunki, jest powodem, dla którego przetrwały przez eony, gdy tak wiele innych gatunków tego nie zrobiło.

Źródło: Klaus-Peter Kelber - Kelber, K.-P. (1999): Triops cancriformis (Crustacea, Notostraca): Ein bemerkenswertes Fossil aus der Trias Mitteleuropas.- In: Hauschke, N. & Wilde, V. (eds.): Trias - Eine ganz andere Welt, III.16: 383-394; (Verl. Dr. F. Pfeil), München.

Teraz przeczytaj jak i dlaczego triops były tak udane.